- Każdy chory na cukrzycę powinien mieć prawidłową (należną) masę ciała. Jest to ostateczne kryterium ilościowe prawidłowo stosowanej diety.

- Wartość energetyczna dobowej racji pożywienia powinna być fizjologicznie przystosowana do rzeczywistej masy ciała (jeżeli nie interesuje nas jej zmniejszenie lub zwiększenie), wzrostu, rodzaju budowy ciała, wieku, płci i aktywności.

- Każdego kolejnego dnia dieta powinna dostarczać podobnych ilości składników pożywienia, przyczyniając się w ten sposób do stabilności przebiegu cukrzycy. Dodatkowe ilości pożywienia są dozwolone wyłącznie w dniach, w których wykonuje się większy wysiłek fizyczny lub kiedy dodatkowa choroba wpływa na większe zużycie energii (np. gorączka).

Posiłki powinny zawierać odpowiednie ilości węglowodanów, białek i tłuszczów:
- węglowodany (skrobia) powinny dostarczać 45-50% wartości energetycznej diety,
- białka - 15-20% (połowa: mięso, ryby, twaróg, białko jaja),
- a tłuszcze - 30-35% (połowa: oliwa, oleje roślinne).

Ponadto z pożywieniem muszą być dostarczone wszystkie niezbędne dla organizmu składniki, tzn.: witaminy (tak, aby nie było potrzeby podawania tabletek z witaminami), składniki mineralne i pierwiastki śladowe. Dieta powinna być więc mieszana, urozmaicona, bogata w witaminy, składniki mineralne, błonnik i inne włókna pokarmowe.

Należy usunąć z diety cukier i potrawy o bardzo znacznej jego zawartości oraz unikać słodkich ciast, miodu, syropów, płynów słodzonych. Powinny je zastąpić niskocukrowe dżemy i produkty dietetyczne, najlepiej naturalne. Niektóre sztuczne środki słodzące są dopuszczalne w ilościach regulowanych; nie podlegają ograniczeniu produkty bez wartości energetycznej lub z małą zawartością składników energetycznych.

Trzeba ograniczać spożycie pieczywa, kasz, makaronów i - zdecydowanie - tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Zalecanie stosowania oliwy i olejów roślinnych jest często lekceważone - powoduje to szkody zdrowotne.

Ilość białka w pożywieniu powinna wynosić 0,7-1,0 g/kg należnej masy ciała, tj. masy odpowiadającej normie. Ilość węglowodanów i tłuszczów w diecie przystosowuje się do zapotrzebowania energetycznego. Rozkład posiłków w ciągu dnia musi być taki, aby ich spożywanie harmonizowało z nasileniem działania leków hipoglikemizujących. Najwięcej węglowodanów powinien zawierać posiłek przypadający na okres szczytu działania tych leków.

Główne trzy posiłki (pierwsze śniadanie, obiad, kolacja) powinny zawierać produkty dostarczające białko zwierzęce, takie jak mleko, ser lub mięso, ryby, białko jaja. Szczególne znaczenie ma spożywanie dużych ilości ryb, gdyż zapobiega to miażdżycy. W każdym posiłku powinny znaleźć się warzywa i owoce, najlepiej w postaci surowej. Istotne jest codzienne dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości błonnika i innych włókien pokarmowych, które występują w pieczywie razowym, grubych kaszach, warzywach, nieobieranych owocach, bulwach i łodygach roślin. Błonnik i włókna pokarmowe zapewniają bowiem prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego, hamują szybkość wchłaniania cukru i tłuszczów, a także zapobiegają zaparciom.

U osób z cukrzycą wykazującą skłonność do wysokich glikemii po posiłku i łatwość powstawania hipoglikemii w innych okresach liczbę posiłków należy zwiększyć do 5-7 na dobę, odpowiednio rozdzielając ich wartość energetyczną. Posiłki muszą być spożywane regularnie.

Na początku należy codziennie wyliczać skład diety, stosując wagę i inne miary.

Alkohol należy prawie zupełnie wykluczyć z diety. Metformina wykazuje negatywną interakcję z alkoholem.

Chory powinien zawsze otrzymać lub zdobyć pełne informacje o znaczeniu leczenia dietetycznego oraz o sposobach jego realizacji w domu. Leczenie farmakologiczne (stosowanie leków doustnych, a także insuliny) musi zawsze łączyć się z przestrzeganiem diety. W przeciwnym przypadku potrzeba stosowania tych leków, ich dawki i działanie są błędnie oceniane.

Zasady leczenia dietetycznego cukrzycy z reguły przystosowuje się do indywidualnych potrzeb. Dieta jest zawsze tak zaplanowana, aby pokrywała w pełni zapotrzebowanie energetyczne chorego związane z jego biologicznymi potrzebami życiowymi i zajęciami zawodowymi, a jednocześnie nie dała zbędnych obciążeń na przemianę materii. W każdym przypadku określa się ilościowe proporcje białek i tłuszczów oraz węglowodanów podawanych w ciągu doby w potrawach, aby przyczynić się do jak najlepszego bilansu składników odżywczych.

Szczegółowe przepisy dietetyczne powinni przekazać choremu lekarz i dietetyczka z ośrodka leczenia cukrzycy.

Mieszana, odpowiednio dostosowana dieta, złożona z wartościowych produktów, i stan dobrego wyrównania cukrzycy zapewniają prawidłowy, a więc w pełni odpowiadający kryteriom normy fizjologicznej stan odżywienia. Kryteria te to: prawidłowa masa ciała i nieobecność jakichkolwiek niedoborów jakościowych, np. białka, witamin i soli mineralnych.