Keywords: glukagon, hipoglikemia, glikemia, leczenie, powikłania
Leczenie doraźne
Po spożyciu glukozy, cukru lub płynnych produktów zawierających dużo cukru (np. słodki sok, miód) w ciąg 5-10 minut stężenie glukozy we krwi się zwiększa. Każdy chory powinien nosić ze sobą glukozę (torebki zawierają porcje po 50 g, w razie potrzeby wsypać do szklanki z wodą i wypić) lub 25-35 g cukru albo też przy zagrożeniu hipoglikemią wejść do sklepu lub kawiarni „na ciastko i kawę”, prosząc o podanie ich natychmiast. Trzeba nauczyć się tego żądać, gdyż doświadczenie uczy, że nie zawsze spotykamy ludzi uprzejmych i ludzi, którzy wiedzą, co to jest hipoglikemia.
Najtrudniej rozpoznać hipoglikemie występujące w nocy w czasie działania insuliny wolno działającej wstrzykniętej wieczorem. Jeśli podejrzewasz, że w nocy dochodzi do hipoglikemii, wtedy trzeba oznaczyć stężenie glukozy we krwi o godzinie 1 i 4 w nocy.
Zapobieganie nocnej hipoglikemii polega na:
- zmniejszeniu dawki insuliny działającej nocą
- zjedzeniu przed snem dodatkowego posiłku zawierającego wolno wchłanialne białko i węglowodany
Pierwsza pomoc
Ty i Twoje otoczenie powinniście znać objawy zagrażające hipoglikemii. Jeśli takie objawy się pojawią lub wynik oznaczania glikemii (glukometr) wskazuje na zagrożenie (np. glikemia mniejsza od 3,3 mmol/1, tj. 60 mg/dl), należy natychmiast podjąć interwencję. Trzeba też natychmiast poprosić kogoś o nadzór aż do całkowitego ustąpienia zagrożenia!
Powinno się interweniować jak najwcześniej i jak najszybciej.
Przy zachowanej przytomności podaje się słodycze lub rozpuszczone w wodzie (herbacie) 30-40 g (2-3 płaskie łyżki stołowe) cukru lub miodu. To samo należy ponownie podać choremu, jeśli w ciągu 3-5 minut objawy wyraźnie nie ustępują. Doustnie glukozę można podawać tylko osobom, które są w stanie przełykać. Nie należy wlewać płynu do ust osobom, które nie mogą czynnie go połykać, gdyż grozi to zachłyśnięciem. Trzeba szybko wstrzyknąć domięśniowo 1-2 mg glukagonu (powinien to umieć wykonać członek rodziny).
Wstrzykiwanie glukagonu
Ważnym sposobem interwencyjnego leczenia hipoglikemii jest domięśniowe wstrzyknięcie jednego z „przeciwinsulinowych” hormonów. Jest nim np. glukagon, którego 2-3 fiolki powinny wchodzić w skład każdej domowej apteczki osoby chorej na cukrzycę. Glukagon wstrzykuje się domięśniowo, 1 ml roztworu zawiera 1 mg glukagonu. Jest to wystarczająca dawka.
Przy zaburzeniach przytomności lub przy jej utracie należy:
- chronić chorego przed urazami;
- wstrzyknąć podskórnie lub domięśniowo 1-2 mg glukagonu;
- pilnie wezwać lekarza lub natychmiast przewieźć chorego do szpitala.
Jeśli chory z powodu hipoglikemii utraci przytomność, nigdy nie należy siłą wlewać mu słodkich płynów do ust. Istnieje bowiem wtedy możliwość ich aspiracji do dróg oddechowych i spowodowania trudności w oddychaniu. Nieprzytomny musi natychmiast otrzymać dożylnie glukozę oraz glukagon.
Po spożyciu glukozy, posiłku lub podaniu glukagonu należy poczekać 5-10 minut na ustąpienie objawów hipoglikemii. Ponowne zwiększenie stężenia glukozy we krwi nastąpi w ciągu pewnego czasu.
Po przebyciu epizodu hipoglikemii trzeba koniecznie porozumieć się z lekarzem, aby ocenił, czy nie są potrzebne zmiany w leczeniu.