W tego typu dietach dość dokładnie reguluje się ilość węglowodanów w pożywieniu, a więc mierzy się ilość produktów o dużej ich zawartości, takich jak pieczywo i inne produkty zbożowe, owoce, ziemniaki, mleko, cukier. Bardziej w przybliżeniu określa się natomiast ilość produktów zawierających dużo białka, takich jak chude mięso, mleko i sery oraz ilość tłuszczu.

Pamiętać przy tym trzeba, że w diecie osób z cukrzycą - w porównaniu z dietą przeciętnego człowieka - ilość zwierzęcego białka i tłuszczu (mięsa, serów, mleka, masła) powinna być ograniczona, zgodnie ze szczegółowym indywidualnym przepisem dietetycznym.

Do obliczania zawartości węglowodanów (skrobi) w różnych produktach, a tym samym posiłkach, służą specjalne jednostki, zwane wymiennikami węglowodanowymi (WW). Jeden wymiennik węglowodanowy (WW) to taka ilość danego produktu żywnościowego (obliczona w gramach lub miarach kuchennych), w jakiej zawarte jest 10 g węglowodanów (skrobi). Na przykład 1 WW zawiera cienka kromka razowego chleba ważąca 20 g oraz ziemniak o wadze 50 g.

Stosowanie wymienników węglowodanowych, pozwalające na wprowadzenie do diety różnych produktów, przy utrzymaniu na pożądanym stałym poziomie zawartości węglowodanów w poszczególnych  posiłkach, umożliwia jej urozmaicenie. Zamiast listy dozwolonych produktów w przepisie dietetycznym zamieszcza się ilości węglowodanów, jakie chory może spożyć w poszczególnych posiłkach, podając je dla uproszczenia w formie odpowiedniej liczby wymienników węglowodanowych.

Przykład: W opisie podano, że śniadanie powinno zawierać 3 WW. Można więc zjeść:
1) płatki owsiane (20 g = 1 WW) na mleku (250 g = 1 WW) oraz średnie jabłko (1 WW);
2) jajecznicę na szynce z bułką (40 g = 2 WW) z masłem, herbatę oraz pomarańczę (1 WW);
3) 3 kawałki pieczywa chrupkiego z twarożkiem (2 WW) oraz kawę z mlekiem skondensowanym niesłodzonym (1 WW).

Posługiwanie się wymiennikami węglowodanowymi przy układaniu jadłospisu wymaga stałego wyliczania, w jakich ilościach jakie produkty należy spożywać w poszczególnych posiłkach, tak aby dostarczyć organizmowi optymalną ilość węglowodanów. Konieczne do tego może być używanie wagi kuchennej lub - przy większej wprawie - posługiwanie się miarami kuchennymi; niezbędne są też tabele przeliczeniowe. Trzeba też pamiętać, że dieta musi być tak skomponowana, aby nie tylko dostarczała odpowiednią ilość węglowodanów, ale także zapewniała pełne pokrycie zapotrzebowania na energię i wszystkie składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Muszą też być zachowane odpowiednie proporcje w ilości węglowodanów, białka i tłuszczu.

Produkty, które należy wybrać, które należy ograniczać lub których należy unikać w terapeutycznym żywieniu osób z cukrzycą:

1) PRODUKTY ZALECANE

- Pieczywo ciemne i białe
- Kasze, ryż pełnoziarnisty
- Makarony z małą ilością jaj
- Białko jaj
- Mleko chude i jego przetwory
- Chude mięso, ryby i drób
- Oleje roślinne, margaryny tzw. miękkie, mieszaniny masła i olejów
- Ziemniaki
- Jarzyny
- Owoce świeże i mrożone
- Woda mineralna, soki jarzynowe, kawa i herbata nie słodzone lub słodzone słodzikami

2) PRODUKTY DOZWOLONE W OGRANICZONYM STOPNIU

- Niewielkie ilości cukru (do 3 łyżeczek dziennie)
- Pieczywo słodzone (np. chałka), ciasta ze zmniejszoną zawartością cukru i tłuszczu
- Ryż łuskanyJaja całe
- Chuda wieprzowina, jagnięcina, niektóre gatunki ryb (np. makrela, pstrąg)
- Margaryny tzw. twarde
- Konserwy jarzynowe
- Awokado, oliwki, konserwy owocowe, niskosłodzone dżemy
- Soki owocowe, lemoniada, itp.

3) PRODUKTY NIEWSKAZANE

- Cukier, miód, słodycze, lody, czekolada
- Ciasta słodkie, tłuste, zawierające dużo żółtek
- Makarony wielojajeczne
- Żółtko
- Mleko pełnotłuste i jego przetwory
- Tłuste mleko, ryby i drób, owoce morza
- Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, olej kokosowy
- Frytki, chipsy, ziemniaki w tłuszczu
- Owoce kandyzowane, suszone orzechy, słodkie dżemy, konfitury
- Słodkie soki owocowe, napoje słodzone cukrem, napoje alkoholowe