U osób zdrowych we krwi stale znajduje się pewna ilość cukru - glukozy. Prawidłowe stężenie glukozy we krwi (glikemia) na czczo wynosi 3,3 - 5,6 mmol/l (60 -100 mg/dl). Po posiłkach przejściowo zwiększa się najczęściej do 8,9 mmol/l (160 mg/dl). Przy glikemii wynoszącej ponad 10 mmol/l (180 mg/dl) nerki nie są w stanie zatrzymać glukozy w organizmie, dlatego przenika ona do moczu.

Cukrzyca jest stanem, w którym stężenie glukozy we krwi stale lub często jest większe od stężenia prawidłowego (hiperglikemia) i glukoza przedostaje się do moczu. Jest to wynik złożonych zaburzeń regulacji przemiany materii. Ich przyczyny, nasilenie oraz objawy mogą być różne, tak jak różne mogą być rodzaje cukrzycy.

Dlaczego u osób z cukrzycą zwiększa się stężenie glukozy we krwi?

Zasadniczym powodem zwiększania się stężenia glukozy we krwi jest utrudnienie w przenikaniu tego cukru z krwi do komórek, które zużywają glukozę do swoich normalnych procesów życiowych. Życie komórek to życie całego organizmu.

Proces przenikania glukozy do komórek jest złożony. Pobudza go hormon - insulina. Hormon ten powoduje zmiany w błonach komórkowych, które ułatwiają przenikanie glukozy z zewnątrz do komórek. Pod wpływem insuliny glukoza ulega szybszemu wykorzystaniu. Brak insuliny hamuje ten proces, czego skutkiem jest cukrzyca.

Jeśli insuliny nie ma lub jej wydzielanie jest znacznie zmniejszone, powstaje cukrzyca typu 1. Podawanie insuliny daje tym pacjentom życie.

W cukrzycy typu 2 pierwotną przyczyną jest nie tyle brak wytwarzania insuliny, ile brak wrażliwości komórek na ten hormon. Mechanizmy przenikania lub transportu i wykorzystania glukozy przez komórki - zwłaszcza mięśni i wątroby - są wadliwe, mniej czułe i wymagają do pobudzenia więcej insuliny, niż są w stanie wydzielić komórki beta. Jest to więc stan insulinooporności często skojarzony z otyłością.