Na podstawie wielu obiektywnych, długotrwałych badań, obejmujących obie grupy chorych na cukrzycę, tj. typu 1 i 2, przyjmujących insulinę lub też leczonych dietą i doustnymi środkami hipoglikemizującymi, należy stwierdzić, że osiągnięcie stężenia glukozy we krwi i utrzymywanie go za pomocą leczenia na poziomie niewiele przekraczającym wartości prawidłowe „prawie normoglikemii” jest niezwykle ważne dla prewencji, powikłań cukrzycy dotyczących wzroku, nerek, serca, kończyn dolnych oraz dla podniesienia sprawności ogólnej i jakości życia. Jest oczywiste, że w dążeniu do osiągnięcia normoglikemii konieczne jest zachowanie ostrożności, by nie spowodować zbyt dużego spadku stężenia glukozy we krwi (np. poniżej 3,3 mmol/l, tj 60 mg/dl), czyli hipoglikemii.

Każdy chory powinien się więc nauczyć, jak samodzielnie obserwować objawy cukrzycy i jak rozpoznawać zmiany w jej codziennym przebiegu. Może je wtedy ciągle sam kontrolować. Samokontrola powinna być upowszechniona i dostępna dla wszystkich osób z cukrzycą za pośrednictwem systemu opieki medycznej. Jest ona tak ważna w leczeniu cukrzycy, że pełną do niej dostępność powinny gwarantować odpowiednie działania rządowe i samorządowe.

Każdy chory powinien się nauczyć obserwować objawy cukrzycy i rozpoznawać zmiany w jej codziennym przebiegu. Temu służy samodzielne określanie przez pacjenta stężenia glukozy we krwi za pomocą suchych pasków testowych i glukometru. Można to robić w domu lub poza domem, w różnych życiowych sytuacjach i miejscach. Metoda ta pomaga ustalić, czy należy zmienić dawkę leku, zmodyfikować kolejne posiłki, zmniejszyć natężenie pracy fizycznej, aby uniknąć hipoglikemii. Pomaga także sprawdzić, czy stopień wyrównania cukrzycy jest zadowalający, czy nie należy szybciej zgłosić się do lekarza. Umiejętna i systematyczna współpraca pacjenta z lekarzem przy analizowaniu wahań w stanie wyrównania leczniczego cukrzycy ma zasadnicze znaczenia dla polepszenia wyników leczenia i zapobieżenia powikłaniom.

Na samokontrolę składają się:

- badanie stężenia glukozy we krwi glukometrem

- badanie moczu na obecność glukozy i ciał ketonowych (aceton)

- obecność białka (mikroalbuminuria)

- badanie ciśnienia tętniczego

- systematyczne ważenie się (BMI)

- obserwacja objawów hipoglikemii i hiperglikemii.

Wszystkie te badania pacjent prowadzi samodzielnie w domu, a wyniki powinien odnotowywać w dzienniku samokontroli.

Systematycznie prowadzona samokontrola glikemii:

- ułatwia ocenę wpływu różnych posiłków na cukromocz, co skłania do przestrzegania dyscypliny w żywieniu

- jest pomocą dla lekarza w decyzjach dotyczących leków hipoglikemizujących

- umożliwia choremu samodzielne decydowanie o niewielkiej, podejmowanej z dnia na dzień zmianie w dawkowaniu tych leków

Samokontrola umożliwia więc samodzielną ocenę wpływu trybu życia, diety, wysiłku fizycznego, podróży, zmęczenia, stresów, dodatkowych chorób na stężenie glukozy we krwi, a także ocenę leczenia dietą i doustnymi lekami hipoglikemizującymi. Dzięki samokontroli glikemii można obserwować działanie leków oraz stwierdzić zagrożenie hipoglikemią lub nasilenie hiperglikemii.